Onderstaand de overweging die ik vorig weekend in twee gemeenschappen gehouden zou hebben… Ware het niet dat ik vlak voor het weekend in quarantaine moest vanwege de coronamaatregelen (gelukkig zelf niet ziek geworden)…

In het moderne denken gaan veel sociale wetenschappers ervan uit dat eigenbelang het voornaamste verlangen in een mensenleven is. Eigenbelang betekent dat er geld verdiend mag worden, meer dan wat je nu nodig hebt, soms gewoonweg heel veel geld, omdat sommige leidinggevende functies veel verantwoordelijkheid en beschikbaarheid vergen – eigenbelang betekent ook dat het beroep dat je uitoefent een zekere status en aanzien mag geven. Mensen ontlenen gezag aan een goed welbegrepen eigenbelang. Klinkt logisch en prima. Toch? Weet dat dit soort denken het fundament is in onze Westerse wereld, leidend in het politieke handelen…

Dit denken betekent ook dat pas áls aan het door eigenbelang ingekleurde verlangen is voldaan, dat pas dán dienstbaarheid richting medemensen als een soort kroon op jouw goede werken een mensenleven kan voltooien…

Dienstbaarheid is dus geen vanzelfsprekend vertrekpunt in het moderne denken en handelen, in de wereld die ons omringt. Dienstbaarheid wordt als een soort extraatje gezien, als er maar eerst aan een fatsoenlijke zakelijke basis wordt voldaan!

In de kerk, in het geloof, is er een andere zienswijze. Eentje die een gezonde correctie aanbrengt op een al te groot vertrouwen in het alom tegenwoordige welbegrepen eigenbelang.

In de eerste lezing blijft Job in een dispuut met zijn vrienden en met God zoeken naar antwoorden op de grote vragen in het leven. De belangrijkste vraag is die van het lijden dat gewone mensen overkomt, een kwestie die zo oud is als de mensheid. En het antwoord dat al vele eeuwen als eerste klinkt is bekend: ‘als je iets verkeerds hebt gedaan, dan zul je het er wel naar gemaakt hebben’.

Naar mijn overtuiging vraagt een vruchtbaar mensenleven, in een soms onbegrijpelijke wereld, méér dan oorzaak-gevolg-denken…
Gaandeweg het dispuut met zijn vrienden en met God maakt Job een groeiproces door. Hij leert van het leven dat voor hem eens succesvol was. Berooid herneemt hij de essentie, Job groeit in wijsheid.
Wijsheid is niets anders dan je eigen schaduwzijdes onder ogen durven zien, de schaduwzijdes van medemensen en vervolgens mét elkaar beseffen dat we elkaar nodig hebben. Want, het leven is veel meer dan een aaneenrijging van gebeurtenissen.
Om een dergelijke levenswijze vol te kunnen houden, in een altijd weerbarstige wereld, is het nodig goed voor jezelf te zorgen. In kerk en geloof hebben we het dan meestal over bidden.
Bidden is het je terugtrekken, je concentreren op je huidige leven, en vervolgens de vragen die daaruit voortkomen voorzien van woorden en beelden en deze voor God brengen…

In het evangelie gaat Jezus na een groeiend succesvol optreden naar een eenzame plek: bidden.
Bidden is voor Jezus leven vanuit zijn zending. Gezonden zijn is een ander woord voor wonen onder de schaduw van God. Als het ware luistert Jezus naar zijn innerlijke stem. Een stem die bij hem altijd direct naar God wijst. Van daaruit geeft hij zich weg aan de mensen die op zijn levensweg komen. Daarmee is Jezus een ideaalvoorbeeld. Nastrevenswaardig, maar voor velen van ons niet helemaal haalbaar. Dat geeft niks. Daar zijn we mensen voor. Tegelijkertijd blijft de boodschap staan: bij God gaat dienstbaarheid altijd aan al het andere vooraf.

De meeste mensen wijzigen hun dagelijkse levenspastroon pas aan de hand van eventuele crisismomenten die ze meemaken. Allen die iets meemaken wat hun geleefde leven op de grondvesten doet trillen zeggen hetzelfde: dat de grondtoon in onze samenleving niet klopt. Het is niet waar dat een welbegrepen eigenbelang mensen op weg zet. Het is niet waar dat er aan goed doen een zakelijke paragraaf vooraf gaat die zegt: eerst een goede carrière op orde en dán pas ruimte voor iets extra’s dat mensen bindt, liefdadigheid…

Mensen zijn sociale wezens. Wie écht beproefd wordt door het leven zegt daarna dat relaties en dienstbaarheid het leven dragen. Een naar elkaar omzien, omdat geen enkel instituut, geen enkel land, geen enkele politieke stroming deze betrokkenheid ten volle waar kan maken.

Daarom is de wijze
waarop Jezus zijn zelfgave voorleeft
een tijdloze gift om niet.

Daarom herneem ik op deze plek regelmatig zijn levenswijze,
als een zinaanbod, aan allen die het maar willen horen
om niet alleen te zoeken en met ons mee te doen
omdat dit aanbod van binnenuit,
mensen op de ware weg ten leven zet. Amen.

(Bronnen: Job 7, Marcus 1)

Jack Steeghs