Het bezoeken van boeren en tuinders is een gerichtheid die ik van huis uit en van het omgevende platteland heb meegekregen. Ik heb al jong veel moois maar ook ellende gezien en besef pas veel later dat de God van Israël vanuit een dergelijk ‘zien’ zijn hele identiteit heeft verkregen (Exodus 3, 11). Wie op zoek is naar een gelovige verantwoording van dit bijzondere bezoekwerk heeft misschien baat bij onderstaande geboden. Klik hier voor het tweede deel. Vandaag het derde en laatste deel.

• Stel in jouw (kerk)gemeenschap de verdeling platteland – dorp/stad aan de orde en heb het over de herkomst van voedsel, de zorg voor de plattelandsomgeving, onderhoud van sociale verbanden. Wat valt je op?

Te vaak wordt er in clichés gesproken over boeren en tuinders… of er wordt niet gesproken omdat ‘we’ de ondernemerswereld vaak afgrenzen van onze samenleving of tot het privéleven verbannen. Beide opstellingen zijn niet aan te bevelen. Realiseer je als bezoeker dat ons voedsel (of een ander product van dichtbij) hier tot stand komt, net zoals op duizenden andere afzonderlijke boerderijen. Veranderingen zijn altijd mogelijk maar kosten veel tijd, geld en vragen om een samenhangende brede blik die een generatie verder durft te kijken. Vraag je daarom voortdurend af: Wie heeft bij een bepaalde verandering het stuur in handen? Wie wordt er financieel beter van? En wie niet? Hoe zou een benodigde verandering hier, meer kans van slagen krijgen? Wat is er nodig voor meer gezamenlijkheid en wie zijn daarbij aan zet?

• Breng in kaart welke organisaties dit erf betreden en waarom ze dat doen? Wat valt je op?

Daar waar tot voor kort vanzelfsprekend onderhandeld werd aan de boerenkeukentafel gebeurt dat tegenwoordig steeds vaker op een speciaal daarvoor ingericht kantoor, meestal toegankelijk via de officiële ingang met een druk op de bel. Dat brengt mij bij de volgende vragen: Welke agrarische belangenbehartigers komen op dit erf? Waarmee houdt elke organisatie zich bezig? En waarmee niet? Is er een ‘erfbetreder’ aan te wijzen die zich met de samenhang bedrijf – privé bezig houdt? Hoe ziet dat er dan in de praktijk uit? Welke ondersteuning benoemt de boer?

• Verwijs door als er ter plekke een noodroep klinkt waarbij hulpverlening noodzakelijk is

Sommige signalen zijn evident en vertellen dat er direct hulpverlening nodig is. Maar meestal zal een luisterend oor veel goeds en moois brengen. Verwijs daarom niet te snel door en bespreek bij twijfel de urgentie van hulpverlening achteraf door, met een vertrouwde organisatie of een wederzijdse vertrouwenspersoon.

• Bouw (indien haalbaar) een band op en houd elkaar in het hart

Een keer een boer bezoeken is mooi, een band aangaan is beter. Feit is dat onze land- en tuinbouw in de afgelopen halve eeuw steeds meer op zichzelf is komen te staan. Verzakelijking heeft aantoonbaar meer professionaliteit en voor velen meer economische groei gebracht, maar niet voor iedere boer of tuinder. Verder is er door een meer op prestatie ingerichte economie afstand gecreëerd en solidariteit ondermijnd. ‘We’ vergeten snel dat we mensen zijn die de gegroeide verantwoordelijkheid samen mogen dragen. Dat maakt een individueel bedrijf steeds meer kwetsbaar. Bedenk ook dat de meeste agrarische sectoren zonder steunmaatregelen nooit renderen. De presentietheorie, die zichzelf ontwikkelde in het oude wijkenpastoraat, kent het begrip van: ‘Zijn, als een vriend’. Hiermee wordt bedoeld dat het opbouwen van een band meerdere kenmerken heeft van een vriendschapsband maar daarmee niet helemaal samenvalt. In geloof gaat het altijd om een houding waarmee je de ander meer tot zijn of haar recht laat komen. Sommige boeren zullen na een gesprek prima verder kunnen, anderen hebben meer baat bij een langdurige betrokkenheid. In dit bezoekwerk blijft het de kunst om het persoonlijke vermogen dat in ieder van ons zit te verbinden met onze gezamenlijke vermogens, om zo een dragende aardse bodem te scheppen voor het leven dat we als geschenk hebben ontvangen.

(Foto: visual hunt, BasBoerman)

Jack Steeghs