Geboren worden, opgroeien en je leven leven zijn grotendeels organische processen waarin ieder mens veel kan leren. Andere leerprocessen dan in het geïnstitutionaliseerde onderwijs. Maar het ontbreken van een diploma maakt dát leren niet minder. Mensen vertellen elkaar verhalen van hoop en vertrouwen. Soms van boosheid, verdriet en wanhoop. Daarmee zit je op het spoor van geloven. Voor wie het wil zien.

Binnen en buiten het instituut
‘We hebben die God van jou al lang bij het oud vuil gezet? Geeft alleen maar ellende, oorlogen en moraliserende opmerkingen. Wij zijn gemoderniseerd.’
Dat laatste klopt. Ik leef nu. In een tijd waarin vooral de geïnstitutionaliseerde religies het moeilijk hebben. Religies hebben elk hun eigen ontstaansgeschiedenis en klankkleur, zijn geïnspireerd door een of meerdere hoopgevende stromingen. Tegelijkertijd blijven religies mensenwerk. En om de vroegere en huidige generaties te kunnen overstijgen zijn religies geïnstitutionaliseerd. Dat is maar goed ook. Om niet elke keer te hoeven bedenken wat we aanmoeten met een dierbare die is overleden. Zo kan de zinzoeker in ons land kiezen uit een heel palet aan geloofsgemeenschappen.

Buitenstaanders
Maar tegenwoordig hebben veel geloofsgemeenschappen de neiging om zichzelf terug te laten dringen. Soort bij soort. Om zoiets te worden als een veilige Ark van Noach in een goddeloze tijd. In die Ark is het fijn en goed om elkaars geest te bemoedigen en daarbij Gods Geest te laten klinken. Zoals het al jaren gebeurt. Maar in die Ark is het bijzonder lastig om er te kunnen zijn voor de mensen die jou het hardste nodig hebben. Om het kleine verhaal van buitenstaanders te kunnen verbinden met het grote verhaal van God – religie is naar mijn idee toch echt iets anders dan een schat voor jezelf of voor jouw soort houden, religie = verbinden.

Vertrekpunt is naar mijn idee altijd het vinden van de hoop die in elk mens leeft. Hoop vraagt erom aangesproken te worden. Niet in jouw geloofstaal, maar in de taal van diegene die je aantreft. Van daaruit kan die God uit de blijde boodschap met jou en die ander zijn. Je moet het zien, woorden en beelden durven geven en deze vervolgens teruggeven aan de ander. Dan moraliseer je nooit en voel je je allebei gehoord. Daarmee houdt ieder mens de volledige vrijheid om ja of nee te zeggen.

Verhalen achter statistische cijfers
Met zo’n houding hebben geloofsgemeenschappen veel zeggingskracht in de actualiteit en kunnen ze bijvoorbeeld de verhalen optekenen bij de actuele werkloosheidscijfers. Minder dan 5 % klinkt goed maar is niet de realiteit als je weet dat deze cijfers betrekking hebben op volwassenen die minder dan één uur per week werken. Hoe gaat het met al die mensen die ‘bungelen’ tussen een uur in de week betaald werken en de ondergrens waarbij je kunt voorzien in je eigen levensonderhoud?

Jack Steeghs