Gisteravond sprak ik de volgende overweging uit in de Kerstviering te Wijchen.

Wie gelooft er nog in het wonder van Kerstmis? Kerstmis, dat is toch iets van vroeger – die huiselijke sfeer waar we vandaag de dag zo aan toe zijn? Dat warme, knusse gevoel van de familie bijeen, ruzies die worden bijgelegd, lekker eten, cadeautjes onder de boom, even niet geregeerd worden door de waan van de dag, zorgen van werk en inkomen, even de tijd vergeten. Buiten koud en wit, binnen de verwarming aan. Zoiets zoekt u hier, toch?

En Kerstmis is toch ook die dag dat sinds jaar en dag de Top 2000 begint. 2000 liedjes uit de moderne tijd en soms daar net aan voorafgaand. De oude nummers verdwijnen, zoals White Christmas van Bing Crosby. Maar dan hebben we nog Mariah Carey, Wham, Chris Rea, Band Aid of Slade. Merry Christmas everybody.
Aangewakkerd vanuit de Protestantse Kerk Nederland, zijn er in Kersttijd zelfs top2000 kerkdiensten. Kerkdiensten waarin popliedjes het verhaal van hoop in bange dagen in een eigentijdse jas vertolken. Waarom niet?

Het gebeurde 2000 jaar geleden, het spreekt vandaag de dag nog steeds tot de verbeelding. De geboorte van een mensenkind, zo anders dan alle andere jonggeborenen. Vooral in de versie van de evangelist Lucas leest het geboorteverhaal van Jezus als een tijdloze roman.
Toch bedriegt de schone schijn, van de lieflijke kribbe, het engelengezang en herders die de ster volgen naar de stal. Nee, hier geen Boer Zoekt Vrouw taferelen. De realiteit is anders. We weten het wel. Veel boeren tellen te weinig echt mee tegenwoordig. Afhankelijk als ze zijn, van wat er overblijft, als winsten door allerlei partijen zijn afgeroomd. Afhankelijk als ze zijn van beleidsmakers, van grillige politici, van de korte termijn en wereldwijde belangen. De gunfactor voor hen die geen prijs kunnen zetten houdt niet over.
Zo was het ook met de herders in het veld. Een herder stond in het jaar 0 laag in aanzien. Toch zijn het juist zij, die het wonder van Kerst als eerste mogen zien. Dát, is de Bijbelse realiteit!

En dan die kribbe waar Jezus in wordt gelegd. Eigenlijk is het een voerbak. Weinig romantiek. Ik ken geen ouder die een pasgeborene in een voerbak legt. Een voerbak is hard, kaal, koud en vaak vies. Niet bepaald een bedje voor een pasgeborene.
En dan is er nog die vreemde boodschap van de engel: ‘heden is u een redder geboren’. De engel verkondigt aan de herders dat ze gered zullen worden.
Als wij dit 2000 jaar later lezen, kan ik in een eerste ogenblik niet anders dan mijn wenkbrauwen fronsen. Gered worden? Waar mag ik, waar mogen wij, van gered worden?

Als ik even langer bij deze woorden stil blijf staan, dan weet ik het antwoord, waarvan we gered mogen worden. Begin maar op wereldschaal. De vrede, het wil nog steeds niet zo lukken. De spanningen tussen Oost en West, tussen arm en rijk, tussen ‘wie heeft’ en ‘wie niet heeft’, tussen ‘wie kan’ en ‘wie niet kan’, spanningen tussen diverse groepen nemen toe.
Ook dichtbij huis – zélfs in ieder mens – is er ongetwijfeld genoeg om voor te bidden. Een moeilijke situatie van leven, ongewenst gedrag dat maar moeizaam is af te leren, zorgen over van alles: geld, angst, opvoeding, jaloezie, achterklap, carrière. Geen mens is geheel vrij van zorgen. Ook ik niet.

En toch mag ik hier vanuit mijn geloofsovertuiging de blijde boodschap van het Kerstverhaal verkondigen, én met u delen. Een verhaal van hoop en vertrouwen. Een verhaal van verlichting dat eeuwigheidswaarde heeft. Ik geloof er in.
Want hoe ouder ik word, hoe meer ik zie wát ik leerde van voor mij aansprekende voorbeelden. Ouders, familie, buren, leraren, vrienden en vele anderen hebben mij duidelijk gemaakt, dat geen mens zichzelf in zijn eentje het leven kan aanleren.
Als pasgeborene is ieder mens geheel afhankelijk van geboortezorg. En dat geldt helemaal voor mij. Als er geen alerte mensen rondom mijn geboorte waren geweest, had ik hier nooit gestaan. En vanaf het moment dat ik de Bijbel ging ontdekken, zie ik het grotere verband over de tijden heen, wat vele generaties voor mij – die in ditzelfde Kerstverhaal gingen staan – hebben betekend. Het Kerstverhaal wordt niet voor niets elk jaar verteld.

Kerstmis is het verhaal van hoop in donkere tijden. Kerstmis is nodig. Omdat die gans andere God nooit dichterbij kan komen dan in een mensenkind, dat geheel afhankelijk is van onze zorg.
En dat mensenkind, dat zijn ook wij. In welke leeftijdsfase we ons ook bevinden. Geen mens kan zonder de zekerheid van die engel, die maar blijft zeggen: ‘heden is u een redder geboren’.

Kerstmis heeft een persoonlijk oproep in zich, gericht aan alle mensen van goede wil, een oproep om in Godsnaam open te staan voor wat is, voor wat komt. Dán, zal God erin voorzien. Dan is er redding van Godswege. En dat, is een levenslange belofte die al 2000 jaar met mensen meetrekt.

Hoor de engel
zie het licht
en volg je weg
naar de plaats waar God erin zal voorzien.

Amen.

(Bronnen: Jesaja 9, 1 – 3 . 5 – 6; Lucas 2, 1 – 14)

Jack Steeghs