Ik word wel eens door een parochie gevraagd om een artikel over Boerenpastoraat aan te leveren. Bijgevoegd een format waarmee elke plattelandsparochie haar voordeel kan doen. Lezen en delen maar!

Geloven in een veranderend platteland
Buiten enkele grote plaatsen bestaat de parochie … voornamelijk uit platteland. Dat is niet bijzonder: veruit de meeste parochies in ons land zijn plattelandsparochies, grotendeels onderhouden door boeren. Omdat het bij de tijd brengen van geloven op het platteland niet vanzelf spreekt is mij gevraagd om hierover een artikel te schrijven.

Perspectief van dit artikel
Laat ik me eerst even voorstellen. Mijn naam is Jack Steeghs en ben 53 jaar oud. Niet alleen ben ik geboren en getogen op een boerderij in Oost-Brabant, ik ben ook zelf boer geweest. Vanwege afnemende toekomstperspectieven besloot ik na enkele jaren zelfstandigheid te stoppen met een familietraditie. Ik ging theologie studeren. Nu werk ik alweer jaren in verschillende rollen in de kerk. Ik heb ongelofelijk veel geleerd op het snijvlak platteland/boeren – geloven/kerk. Daarmee ben ik de laatste jaren ook als zelfstandige actief onder de vlag Boerenpastoraat. Ik heb gezien dat er zoveel speelt, dat op de een of andere manier niet vanzelf in de handen van parochies komt, dat het nodig is om de aandacht op een specifieke manier te richten. In dit artikel geef ik vanuit mijn praktijk enkele aanzetten om als parochie meer werk te kunnen maken van geloven in een veranderend platteland.

Sociale Leer in gesprek
Dat wat ik beoog met Boerenpastoraat is niet zoveel anders dan gewoon pastoraat. Het is aandacht voor heel de mens op de plek waar hij/zij leeft en werkt. En dat voor God brengen. Tegelijkertijd is Boerenpastoraat bijzonder omdat ik hiermee op het snijvlak van het religieuze/sociale en het zakelijke bedrijfsleven inzoom: Boerenpastoraat vervult een stukje Sociale Leer in de praktijk op het platteland.

Kerk
Een pastor die op bezoek komt heeft tegenwoordig bijna altijd een privéaanleiding: meestal verbonden met een van de sacramenten of met ziekte of overlijden. De pastor werkt voornamelijk vanuit het sacramentele aanbod van de parochie. De pastor is functioneel. Daarmee wordt een pastor steeds meer een soort van loketfunctionaris die op afroep komt en verder druk is met gangbare activiteiten in de lucht houden.
Zo ontbreekt de tijd en rust die nodig is om te zien wat er allemaal speelt, om nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Want meer dan ooit staat onze huidige samenleving onder hoge druk, waarbij tal van sociale vraagstukken met voeten worden betreden. In de stad en op het platteland. Ik noem alleen maar de gevolgen van een toenemende economische onzekerheid, de zich terugtrekkende overheid, toenemende psychische druk, het armoedevraagstuk…
Omdat de kerk zich vanuit haar aard niet terug kan laten dringen is het tijd om meer werk van de Sociale Leer te maken. Met concepten als: de waardigheid van de mens, het goede samenleven, subsidiariteit, solidariteit, kunnen meedoen met en toegang hebben tot alles wat je nodig hebt om volwaardig als mens te leven in deze tijd. Geloven is wat mij betreft een oefening in de kunst van het goede leven en samenleven.

Landbouw
Nog steeds zijn boeren de hoeders van het platteland, maar dat vertrouwde beeld spreekt niet meer vanzelf. De samenleving spreekt steeds meer mee met wat er op het boerenerf gaande is. Tegelijkertijd wordt de agrarische bedrijfsvoering steeds meer afgerekend op zakelijk ondernemerschap. Gezien de tijdgeest begrijpelijk, maar daarmee raakt de kwetsbaar gemaakte mens uit beeld en komt alleen te staan.
Vanuit de eigen aard kent landbouwbeoefening een bijzonder samenspel van privé en arbeid, van voorhuis en achterhuis. Veruit de meeste agrarische bedrijven vallen niet samen met de MKB. Vanwege de afhankelijkheid van weer en wind, het werken met levende have en het onvermogen om met een minimum opbrengstprijs te kunnen werken. De meeste boeren kunnen niet zonder subsidie en/of ondersteuning van huisgenoten. Dat alles maakt hen tot ware overlevingskunstenaars.

Benader boeren niet als probleemgroep
Boeren worden door de overheid gezien als ondernemers. Gevolg: bij eventuele problemen komen ze pas op de radar van de gemeente als het te laat is. En de boerenberoepsgroep is heel breed. Variërend van stevige ondernemers, die uitstekend hun broek op kunnen houden, tot aan boeren die steeds meer kwetsbaar worden gemaakt. In deze laatste groep zou een pastor of een gekwalificeerde vrijwilliger veel kunnen betekenen.
Daarnaast geeft de vermenging van privé en zakelijkheid boeren een aparte dynamiek van werken en leven mee waar de parochie van kan leren. Benader boeren vanuit de parochie daarom vooral niet als groep met problemen. Ga open gesprekken aan. Luister, kijk en verwonder je op het boerenerf. En heb het erover met anderen, verbind dat wat je ziet met je geloof.

Uitdaging: parochie, richt het bezoekwerk opnieuw in!
Tegenwoordig is het voor elke parochie op het platteland een hele uitdaging om goed bezoekwerk overeind te houden. Ga daarom de boer op en laat je verrassen! Op mijn site staat een formulier waarmee je kunt leren van bezoekwerk.
Praat je bevindingen door. Als bestuur, als pastores, als vrijwilligers. En soms zijn er al initiatieven. Dan is het zaak om deze zo te richten zodat de gehele parochie ervan leert. Dat is nodig om de sacramenten opnieuw die kleur te geven die ze toekomt: met het geleefde leven en werken van de mensen die de parochie rijk is.

(Foto: pixabay)

Jack Steeghs