Bijna twee jaar geleden overleed ons pap. Vorig jaar werd gaandeweg duidelijk dat ons mam niet meer naar huis kan komen en de jaren die voor haar liggen mag verblijven in een woon- zorgcentrum. ‘Dat zijn best veel veranderingen in korte tijd’, bedenk ik als enig kind, die vele jaren met hen leefde en werkte… Een blogserie over levenslessen van vroeger voor NU (7).

Een flink deel van de bovenverdieping was ingericht als hooizolder, een verhoogd deel als opslag van oude spullen: alles wat opa en oma begin jaren zestig niet mee naar het dorp konden verhuizen stond daar. De ouderlijke boerderij aan de Heitrak (1925) herbergde veel ruimte en ontelbare verstopplekjes. O wat ging ik daar als enig kind vaak graag rondneuzen en daarna mijn ouders bevragen. Van dat laatste werden ze wel eens moe…

Als pap de zolder gaat opruimen

Minstens een keer per jaar werd het me gemakkelijk gemaakt: als pap de zolder gaat opruimen. Om weer eens te kijken naar wat daar door het jaar heen allemaal is neergezet… Als ik daar lucht van krijg ga ik meteen mee. Horen hoe melk karnen gaat, uitproberen hoe de leunstoel van opa zit, zien wat pap aan moois tekende aan de schilderschool in de jaren vijftig – voordat hij zou omscholen.

En soms ongevraagde verhalen horen die bij hem opkomen over ‘vroeger thuis’ – een tijd die voor mij als kind op ‘de middeleeuwen’ lijken, want geen auto, telefoon en zelfs geen stromend water uit de kraan… Als pap er voor in de stemming is wordt mijn verlangen als kind meer dan gestild… Soms is het moment niet daar, omdat hij druk is in zijn hoofd en even snel wil opruimen.

Tijd en arbeid

Dat tijd een schaars én kostbaar gegeven is in een mensenleven, ook dat is me als kind op zolder helder geworden. Het is niet zo dat er vroeger veel tijd ‘over’ was. In de zeventiger jaren is er geen mobiele telefoon of internet, wordt er zelfs weinig opgeschreven in logboeken en bestaat boerenarbeid vooral uit dagelijks terugkerende handelingen die (vaak zonder enig overleg) gedáán worden. Als de koeien net de deur uit zijn nemen bij ons vooral het voeren en verzorgen van de varkens, regelmatig onderhoud aan de stallen en de (handmatige) klimaatregeling dagelijks veel tijd in beslag. Vrije tijd is tijd die overblijft tussen de dagelijkse werkzaamheden door en daarna. Vanzelfsprekend zijn er de nodige koffie-uurtjes, is er tijd voor gezelligheid, samen met allen die langskomen…

Ik heb als kind een besef van ‘vrije tijd’ meegekregen dat meer weg heeft van ‘een gift’ dan dat het iets is waar ik recht op heb. Arbeid is dan veel meer gericht op alles wat op zeker moment de aandacht vraagt, dan dat arbeid gericht is op het verdienen van geld, op management, laat staan op ondernemende groeistappen, of op: nu hard werken (oogkleppen op) en er straks volop van genieten (Dagobert Duck-syndroom).

(Bij de foto: na zijn pensionering schilderde pap de boerderij op een van de melkbussen die op zolder stonden)

Jack Steeghs