Ruim 5 jaar geleden overleed ons pap, ruim 1 ½ jaar geleden ons mam. De generatie die mij is voorgegaan is uit de tijd gevallen. ‘Nu mag ik het van hen geleerde waar gaan maken’, bedenk ik als enig kind, die vele jaren met hen leefde en werkte… Een blogserie over levenslessen van vroeger voor NU (50).

Vaker schreef ik over de zwijgzame generatie die in de jaren dertig van de vorige eeuw werd geboren. Dit keer leg ik de nadruk op de bijzondere wijze waarop leerprocessen op ons erf verliepen, met een onderscheid tussen mam en pap. Mam gebruikte meer woorden en had het talent van een gezellige sfeer scheppen. En zij gaf te kennen dat het belangrijk is ‘je werk te zien’ – zonder uit te leggen wat dat precies betekende, dat moest ik maar ontdekken door naar haar te kijken… Als mam me aan het werk zette was dat binnenshuis: poetsen, stofzuigen, was opvouwen, strijken en soms boodschappen halen. Ik had daar als tiener soms een hekel aan maar heb mezelf op deze manier huishoudelijk ingewerkt. Mam was van allerlei markten thuis: graag thuis, in voor- en achterhuis actief. Pap was aanvankelijk meer in de stal, op het erf of het land en in de administratie te vinden. Pas met zijn pensionering kwam het huishoudelijke op zijn pad – en dat ging opmerkelijk soepel. De eerste keer dat ik doorkreeg hoe ‘werk zien’ in de praktijk werkt verdiende ik een zakcentje bij door een bevriende koeienboer in de buurt te helpen met het afrasteren van een stuk weiland. Thuis een vertrouwde en veilige basis, buitenshuis de beproeving. Onderscheid werk – privé zouden wij destijds amper benoemen maar het was er wel. Hetzelfde geldt voor het onderscheid werk – vrije tijd. Feitelijk stond bij ons alles in het teken van het bedrijf of het was er een afgeleide van. Daar ben ik vooral achter gekomen door te stoppen. In dit laatste geval niet door het te zien maar door het te doen. De enige die bij het horen van mijn voornemen zinnige woorden sprak was de boekhouder: ‘stoppen als boer is een grote ondernemersstap, niet te vergelijken met een verandering van baan’. Stoppen als boer was en is nog steeds een taboe. Daarmee wordt de last voor wie dit proces (gewenst of ongewenst) ingaat onnodig groot. De belangrijkste les die ik mezelf heb eigen gemaakt en ieder ander toewens: verwerk op jouw manier de grote stappen die je in het leven zet.

(Bij de foto: transcriptie van Boer Bos uit Aalsmeerderbrug, waar ik in 2009 met mijn toenmalige team twee waardevolle dagen meemaakte)

Jack Steeghs