In de dorpen waar ik regelmatig kom werken we als verzamelde gemeenschappen graag mee aan de oecumene. Onderstaande overweging sprak ik afgelopen zondag uit in Bergharen, aan het eind van de gebedsweek voor de eenheid.

‘De liefde van Christus beweegt de wereld tot verzoening en eenheid…’

Grote woorden. In de kerk zijn we goed in het verkondigen van grote woorden. ‘Wat heb ik daaraan, als ik weet hoe het iedere keer weer gaat in de gewone mensenpraktijk – die barst van de belangen en mooi weerpraatjes?’

Daarom haak ik in het verleden regelmatig af, als ik als jonge dorpeling en later als varkenshouder in Brabant naar de overweging van de dienstdoende priester luister. Nee, een predikant hoor ik in die tijd nooit. Ook geen oecumenische viering. In Zuidoost Brabant moet je je best doen om protestanten tegen te komen. Dat lukt uiteindelijk wel – met een daarvan ben ik zelfs getrouwd…

In die tijd voel ik me vaak niet gehoord of verstaan. En: hoe hoger de uitgesproken woorden de hemel in reiken, hoe groter mijn achterdocht en neiging om af te haken. Daarom nog maar eens thema dat déze ochtend draagt: ‘De liefde van Christus beweegt de wereld tot verzoening en eenheid…’

Het kwartje valt bij mij pas later. In stukjes en brokjes. In stiltes die ik bij mezelf durf te laten vallen – altijd al ben ik nieuwsgierig van aard, luister ik graag naar ouderen en geniet ik van de jongsten onder ons – het kind in mij ben ik gelukkig nooit verloren… En als er dan een keer een goede preek klinkt en ik een aandachtig gehoor kan zijn, dan gebeurt er van alles… 

Het woord van alzo hoge is groots van aanschijn, maar – en nu komt het: het woord van God is uiterst particulier gericht! En dat begint bij het Kerstverhaal. Hoe concreet wil je het hebben? Maar dan is het wel zaak dat je dat vermaarde reisverhaal met de geboorte van Jezus als kwetsbaar gemaakt mensenkind kunt zien als heilsgeschiedenis. Ter onderscheid van historie is heilshistorie een bijzondere gebeurtenis van heel lang geleden – en nu komt het – die nog altijd gebeurt. Heilsgeschiedenis is echt een gedachtesprongetje dat je eerst moet zien om erin te kunnen gaan staan. Daarna pas komt, bij mij althans, het stukje geloven en ernaar proberen te leven en handelen.

We lezen vandaag uit de tweede brief van de apostel Paulus aan de gemeente van Korinthe. In de eerste brief behandelt Paulus een brief van de inwoners van deze havenstad. Vragen en antwoorden rondom hele concrete mensenkwesties. Zoals liefde, seksualiteit, de gaven en opgaven voor mensen in hun eigen tijd. Dit alles in de stijl van de klassieke retoriek. In de tweede brief is de verhouding tussen de welbespraakte Paulus en de Korintiërs verslechterd. In het stuk dat we lezen horen we een soort van beschouwing: van wat goed Apostelschap betekent. Een rijke tekst met meerdere geladen begrippen.

In het beperkte perspectief van deze viering sta ik met u stil bij twee korte gedeeltes:

1. (vers 14a) ‘de liefde van Christus laat ons geen rust…’
2. (vers 16a): ‘Daarom beoordelen wij voortaan niemand meer naar de oude maatstaven.’

Sommige vertalingen vertalen ‘oude maatstaven’ als: ‘de maatstaven van deze wereld’. Daarmee wordt meteen duidelijk dat ‘oud’ niet per se in het verleden hoeft te liggen.

‘De liefde van Christus laat ons geen rust’. Gelukkig maar, denk ik dan. En wat een wonder, nu nog, zoveel eeuwen later…

Geen rust vinden in de wereld betekent ‘in Christus’ nieuwe ogen kunnen vinden. In de wereld staan en niet zomaar meegaan in de gangbare wereldorde van de dag.

‘De liefde van Christus beweegt de wereld tot verzoening en eenheid…’ is daarmee een appel gericht op stilstaan bij je leven, naastenliefde en diaconie. Om te handelen vanuit wat jou ooit gegeven is. Want het mensenbestaan is gegrond op de onvoorwaardelijke liefde van God.

Dat is heel wat anders dan de gangbare orde in onze wereld, waarin bijvoorbeeld milieubelangen en economische belangen in gerechtszalen worden afgewogen en tot een oordeel komen. Rechtspraak is belangrijk om de democratisch verkregen wetten te kunnen handhaven. We kunnen niet zonder. Grote vraag: als de rechter gesproken heeft, is dan daarmee alles gezegd?

De juridische wereld is in ieder geval niet een vakgebied waarmee je het ‘uiteindelijke handelen’ recht kunt doen. Handelen in het dagelijkse heden, met een reikwijdte naar de uiteindelijke wereld, van ‘hoe het kán zijn’…

‘Daarom beoordelen wij voortaan niemand meer naar de oude maatstaven.’

‘Oud’ is alles afmeten aan een besluit gebaseerd op een overwogen onderscheid binnen de tijdelijke duur van meer en minder democratisch opgestelde regels en wetten.

‘Nieuw’ is het leven vanuit een aanlokkelijk perspectief dat vele generaties de tijden door dragen en voorleven. Nieuw is het licht van Christus, dat de wereld in komt, door de wereld van tijd en historie trekt en gaandeweg alles en allen vernieuwt.

Het oude heeft niet afgedaan, het nieuwe kan evenmin gemist worden.

Als we zeggen dat ‘De liefde van Christus de wereld beweegt tot verzoening en eenheid…’ dan betekent dit niets minder dan dat wij deelgenoot zijn van een tijdloze beweging van hoop en verzoening met een garantie van Godswege.

(Schrifttekst: 2 Korintiërs 5: 11-21)

Jack Steeghs