Bijna 2 ½ jaar geleden overleed ons pap. Vorig jaar werd gaandeweg duidelijk dat ons mam niet meer naar huis kan komen en de jaren die voor haar liggen mag verblijven in een woon- zorgcentrum. ‘Dat zijn best veel veranderingen in korte tijd’, bedenk ik als enig kind, die vele jaren met hen leefde en werkte… Een blogserie over levenslessen van vroeger voor NU (14).

De eerste varkensstal

Ik weet me nog scherp te herinneren dat pap zijn eerste nieuwe varkensstal bouwde, in 1967. Het gemengde boerenbedrijf kende toen nog een inkomensbasis die tweemaal daags in de grupstal uit het roodbonte melkvee werd gemolken, maar dat zou geleidelijk aan drastisch gaan veranderen. Het ‘nieuwe boeren’ werd in het optimisme van de zestiger jaren gestuurd door één begrip dat alles anders zou gaan maken: specialisatie. Voor mijn ouders betekende dat: de koeien, kippen en teelten van diverse groeten eruit en veel meer varkens…

Ik was drie. Mam zette koffie in de woonkeuken, die vol hing met de damp van tabaksrook – veel later zou ik hierdoor bijna permanent verkouden worden en kreeg ik heftige allergische reacties, maar dat even terzijde.

In de keuken werd druk gepraat. Aan tafel enkele bouwvakkers, pap en opa. Ons mam zat in mijn herinnering bijna nooit en was steeds in de weer met koffie, of met andere huishoudelijke taken.

Pap was met een bouwbedrijf in zee gegaan dat een stal voor 200 varkens beloofde voor ongeveer de helft van de toen gangbare kostprijs. Landbouwcoöperaties raadden destijds mechanisch geventileerde stallen aan, pap koos voor natuurlijke ventilatie. Mijn ouders wilden de schuldenlast bij bank en familie niet te hoog op laten lopen. Achteraf pakte dit stukje ondernemerschap heel goed uit omdat hij er tijdens het héle bouwproces bovenop zat. Zo werden de betonnen roosters later kosteloos door een betere kwaliteit vervangen en werden de kleppen beter bevestigd. Dat was nodig, want de eerste ronde varkens brak uit het nieuwe onderkomen!

Omdat alle bouwmaterialen zwart op wit stonden kreeg pap het voor elkaar om de stal weer helemaal degelijk te krijgen. Bloed, zweet en tranen – en veel ergernis, maar de beloning smaakte zoet. Over eigenaarschap gesproken…

Eigenaarschap

Ondernemerschap is één: durven, weten wat je aankunt, wat je wil overzien, fouten maken, eraan toegeven en weer doorgaan… Door onvoorziene tegenslagen heen alert blijven op wat er is afgesproken, in samenhang met wat er feitelijk gebeurt, dat is ook nog wat anders: eigenaarschap.

Een mooier voorbeeld als het beschreven gebeuren ben ik in mijn herinnering niet tegengekomen. Bij leven heb ik pap hier vaker over gesproken, het is tot de verbeelding blijven spreken. Ik word er nu opnieuw stil van en denk: is dit niet juist het eigenaarschap waar het in onze samenleving tegenwoordig vaak misgaat? Ja natuurlijk is het beschreven voorbeeld kleinschalig en overzichtelijk, maar met een grotere organisatie moet dit soort eigenaarschap toch ook kunnen?

(De foto is gemaakt op het moment dat ik de beschreven stal voor het laatst achter me dicht doe, in 1997)

Jack Steeghs