De Vastentijd is begonnen. De weg naar binnen om straks na Pasen meer bewust de weg naar buiten te kunnen hernemen. Met een beproefde inhoud. Overweging tijdens het eerste Vastenweekend.

Met het boek Deuteronomium krijgen we in de eerste lezing een handzame samenvatting van de weg die Gods volk tot dan toe gaat:

Abraham wordt weggeroepen en gaat op weg – mét de belofte dat God een groot volk van hem zal maken. Hij gaat op weg, met zijn familie, met zijn vee, met de huisraad die hij heeft… Abraham wordt aartsvader van een groot volk. Zijn volk komt in Egypte terecht en leeft aldaar een slavenbestaan en wordt gediscrimineerd. Daarom, bevrijdt God hen uit Egypte. God leidt zijn volk naar een land waar zijn mensen kunnen leven in vrijheid en gerechtigheid.

Let wel:

God leidt zijn volk náár het beloofde land. Het beloofde land is géén mensenbezit. Evenmin als de vruchten van het land dat zijn. Daarom geven de mensen de eerste vruchten van het land – als het ware – aan God terug.

Deze lezing roept bij mij vragen op. In het bijzonder vanuit het duurzaamheidsvraagstuk, omdat we tegenwoordig gewoonweg wéten dat de aarde lijdt onder de veeleisendheid van ‘ons mensen’.

Past onze levensstijl nog wel?

Zijn er grenzen aan onze ondernemerslust – of moeten we dat ondernemende heel anders gaan bekijken?

Hebben wij, net als Gods volk, ons land in bruikleen? Zo ja, wat zegt een juridisch bewijs van eigendom dan?

Hebben wij het vruchtgebruik van de aarde, net als Gods volk, en zijn geoogste gewassen nooit écht van ons?

Hele spannende vragen, als je ze legt op de huidige economische praktijk. Maar, zeg ik altijd: wat in een generatie of in meerdere generaties langzaamaan uit het lood is gegroeid, kun je niet in een onredelijk korte tijd weer op orde brengen. Tijd en aandacht zijn schone zaken die we nooit mogen vergeten. Het zijn de vragen die ertoe doen en de bereidheid van ieder van ons om ‘met ons leven’ aan de slag te gaan, op de wijze die past.

Jezus is door Johannes gedoopt. Bij die doop daalde de Geest van de hemelse Vader op hem neer en klonk er een stem: ‘mijn geliefde zoon ben je, ik houd van je’.

Aansluitend gaat Jezus vól van die Geest, de woestijn in. Op dat moment begint het evangelie dat we vandaag lezen…

‘Jij bent toch de Zoon van God? Nou dan kun je toch…?’

En de duivel houdt hem tot drie keer toe een heel verleidelijk beeld voor ogen:

‘Jij kunt in één klap de wereldproblemen van honger en armoede oplossen.

Ik geef je alle macht en eer. Bovendien mag je zelf in het centrum van de wereld gaan staan. Dat wil je toch als Zoon van God?’

En het wordt nóg gekker:

‘Doe gerust roekeloze, gevaarlijke dingen Jezus – als Zoon van God kan jou nooit iets gebeuren!’

De uitkomst is bekend. Jezus wijst elke verleiding van zich af om Godenzoon te zijn. Hij wil niet leiden op een manier dat alles om Hem draait, dat hij boven de wet komt te staan als dat zo uitkomt, dat hij als eenhoofdige leider orders uit mag vaardigen, dat mensen horig mogen worden aan hem. Jezus wil geen supermens zijn.

Jezus stelt God centraal. Hij wil God dienen, niet uitdagen. Daarom druipt de duivel, aan het eind van het evangelie, met de staart tussen de benen af.

Voorlopig, want het verleidende kwaad blijft het proberen, steeds weer in een andere gedaante. Als Jezus gekruisigd is komen dezelfde drie beproevingen terug:

‘Áls je de gezalfde van God bent, áls je de Koning van de Joden bent, áls je de Christus bent… red dan jezelf!’

Oftewel: met sommige beproevingen of bekoringen kun je niet voor eens en altijd afrekenen, die komen je hele leven lang terug, tot aan de dood toe.

Daarom ook is de geloofswég zo bepalend voor gelovigen. Daarom ook is een certificaat waarop staat dat je gedoopt bent, geen garantiepolis voor een lang leven vol geluk en voorspoed en een sparen voor onheil en rampspoed.

De betekenis van de doop

Een startbewijs dat je een geliefd mens bent – want uit liefde geboren, dat het leven je vergund is, dat je je weg mag gaan op een wijze die bij jou past, dat je gedragen bent en beschermd wordt, dat je bestemd wordt vanuit het goede en behoed voor de beproevingen die – vast en zeker – komen gaan. Amen

(Bronnen: Deuteronomium 26; Lucas 4)

Jack Steeghs