Alle verandering is moeilijk, altijd. Ik kom vaak in concrete situaties van leven waarin mensen verandering wensen, maar waar het er meer op lijkt dat er eerst iets van buitenaf moet gebeuren voordat men zelf aan zet is…

In onze tijd van leven wordt verandering gemakkelijk in de mond genomen en dan meestal als vernieuwing of verbetering van het bestaande. Daarmee lijkt verandering vanzelfsprekend en goed te leren, maar dat is het niet. Echte verandering vraagt om gedragsverandering. Levenskunst.

Daarom ook is het studeren van theologie niet zozeer een vak leren maar veelmeer jezelf opnieuw uitvinden. Als het ware met een nieuwe bril kijken naar jezelf en de wereld om je heen. Ik ben tussen 1997 en 2004 echt een ander mens geworden en tegelijkertijd dezelfde die ik altijd al was. Dat dát kan maakt mensen zo mooi en bijzonder. Het proces van menswording begint bij de geboorte en stopt nooit. Er valt elke dag weer zoveel nieuws te ontdekken.

Veel verandering in onze samenleving is oude wijn in nieuwe zakken. En die verandering beklijft niet omdat ze stiekem verder wil met de grote verworvenheden van het oude vertrouwde. Vaak gaat het dan om macht en geld. Daarom is het een grote uitdaging voor de huidige generatie om vanuit de bestaande orde te veranderen.

Twee toepassingen vanuit mijn werk:
– In de volkskerken gaat veel veranderen. Kerken sluiten maar de overdracht van een geleefd geloof blijft. Het volksgeloof verdwijnt, het persoonlijk doorleefde geloof verdiept zich. Diepgang wint altijd van oppervlakkigheid. Algemeen wordt bijzonder en vanuit het bijzondere worden nieuwe gemeenschappen gevormd. En de clou van de vernieuwing zit dichterbij dan velen denken: in jezelf. In gedragsverandering. Niet in macht en regels. Je moet het durven zien en er alle tijd voor nemen. Dan kan het komen en groeien.

– In gangbare agrarische gezinsbedrijven is veel aan de orde. Zakelijkheid wordt vaak scherp afgezet tegenover emoties, maar wie het wil zien komt er vroeg of laat achter dat je het kind niet met het badwater kunt weggooien. Emoties vormen altijd de basis van ondernemersdrijfveren. Die ontdekkingstocht is volop gaande en kan niet van bovenaf opgelegd worden. Je moet het willen zien en voelen, voeden. Economie is belangrijk maar is niet waar het uiteindelijk om draait. Landbouw draait om het algehele samenspel van mensen, aarde, klimaat, dieren en gewassen.

(Bij de foto: prentenboek ‘Kikker en de horizon’ – kikker en rat gaan op reis, de wereld ontdekken. Maar ze gaan niet alleen. Een vlinder reist met hen mee: symbool van verandering vanuit een insect dat een wonderlijke metamorfose in zich draagt)

Jack Steeghs