Afgelopen zondag zou ik onderstaande woorden uitspreken tijdens de jaarlijks oogstdankviering van ZLTO afdeling Rijk van Nijmegen in Beuningen. Dat kon niet doorgaan door het overlijden van ons pap. Maar door de fijne samenwerking met alle direct betrokkenen en een bereidwillige collega in de oecumene konden onderstaande woorden alsnog klinken…

We lazen zojuist uit het evangelie van onze Heer Jezus Christus volgens Lucas. Evangelie betekent letterlijk: blijde boodschap. Het evangelie heeft als dragende bodem altijd een positieve boodschap, het evangelie wil mensen bemoedigen. Daarom gebruik ik de tijd van deze overweging als een bemoediging voor iedereen die het maar horen wil, te beginnen bij de boeren en tuinders die dag en nacht voor ons allemaal klaar staan. Want als het in de land- en tuinbouw niet goed gaat, dan raakt dat vroeg of laat de rest van de wereld.
Daarom is de agrarische bevolking een o zo belangrijke groep in de samenleving. Dat er steeds minder mensen in deze sector werken doet daar niets aan af. En ik kan het weten, want ik was in een eerder leven één van jullie. Tenminste, ik neem aan dat de meerderheid die hier verzameld is, boer of tuinder is, of in de sector werkzaam.

Wat we hier doen is oogstdanken. Oogstdanken is stilstaan bij het gegeven dat wij mensen het leven uiteindelijk niet kunnen maken. Gelovigen noemen die afhankelijkheid: God.
Niet alle boeren zijn gelovigen, maar de land- en tuinbouw is zo ongeveer het enige domein in onze wereld waar de werkenden geheel afhankelijk zijn van de natuur, van weer en wind, van zon en regen, van geboorte en sterven. Een afhankelijkheid van processen waar mensen zeer zeker invloed op hebben – zie de klimaatverandering – maar niet direct, en zeker niet een invloed in de betekenis van beheersen in uiteindelijke zin.
Een boerenbedrijf is geen vrijwilligerswerk, al bekruipt mij bij al die bezoeken die ik aan boeren afleg vaak het gevoel dat zij ongelofelijk veel eigen tijd in hun ondernemende trots steken. Als je er de tijd voor neemt voel je dat als bezoeker. Die trots spat er vanaf. En die trots begint bij de gastvrijheid die ik ontmoet. Trots is van groot belang om het vol te kunnen houden met die andere belangrijke pijler onder elk boerenerf: boerenverstand.

De term ‘boerenverstand’ is niet wat het lijkt. Het is vooral geen geïsoleerde verstandelijke bezigheid van het hoofd alleen. Boerenverstand spreekt de hele persoon aan! Het is het gezond verstand dat zich niet gek laat maken door adviseur A of ambtenaar B. Dat wil weer niet zeggen dat boeren en tuinders niet open staan voor kennis van buitenaf. Tegenwoordig zeer zeker en steeds meer.

Boerenverstand zegt dat bij een bepaald nieuw advies een hele context wordt meegenomen. Boerenverstand gaat veel verder dan geïsoleerde feitenkennis. Boerenverstand is eigentijdse kennis van oorsprong en bestemming, van risico’s en mogelijkheden, van haalbaarheid en inkomen. Daarom zal een jonge boer heel andere keuzes maken dan een zestiger, ziet een rundveehouder een heel andere plaatje dan een varkenshouder, bouwt een vrijgezel op een andere manier aan zijn bedrijf dan een boer met een groot gezin. En ook daarom, maakt een boer tegenwoordig andere keuzes dan vroegere generaties.

In het evangelie dat we zojuist lazen stuurt Jezus als het ware de hele land- en tuinbouw de wereld in, om trots te gaan vertellen van het boerenverstand. Het evangelie dat we lazen heeft alles te maken met communicatie, PR. Maar dan niet in een al te technische betekenis. Ambassadeur zijn van het werk en leven waar jij voor staat is alles behalve een gelikt filmpje. Boerenverstand vraagt er vanuit zijn aard om het eerlijke verhaal te vertellen en voor te leven. Sommige boeren en tuinders zullen letterlijk reizen, of actief op social media discussiëren, anderen vertellen hun verhaal liever op het eigen erf. Verscheidenheid is een groot goed. Daar zijn we mensen voor. Blijf daarom in Godsnaam bij jezelf.

Het komt vaak voor dat ik bij het lezen van het evangelie direct aan onze tijd moet denken. We lazen: ‘ik stuur jullie als lammeren onder de wolven’.
Vrij vertaald: ik stuur jullie naar mensen die niets willen begrijpen van jullie werk en leven, ik stuur jullie naar mensen die het liefst de boerenlandbouw om zeep helpen. Ik stuur jullie naar mensen en groeperingen die onredelijke eisen opleggen, zonder dat ze de bereidheid hebben om goed naar jullie te luisteren of om te betalen wat er in alle redelijkheid nodig is.

Wij leven in ingewikkelde tijden. Tijden waarin wij steeds meer stem krijgen en steeds minder te zeggen hebben – dat is de schijnbare tegenstelling waar we allemaal mee worstelen, boer of niet.
Maar mensen maken de tijden. Daar zijn we zelf bij. Als ik de bundel verhalen mag geloven – waar de eerste lezing uit genomen is, dan zit er ongelofelijk veel groeikracht in de agrarische sector. Uiteindelijk wint de realiteit. Uiteindelijk wint het leven en werken dat niet op onszelf alleen gericht is. Die trots… boerenverstand! Ik word er elke keer weer stil van. Dank jullie wel.

(Bron: Lucas 10, 1 – 9)

Jack Steeghs