Onze wereld is op drift geraakt. Wie – zoals ik – al langer meegaat en de veranderingen in de landbouw van de afgelopen halve eeuw van binnenuit heeft meegemaakt, die zal herkennen wat ik onderstaand schrijf. Over de teloorgang van het coöperatieve gedachtegoed en wat er nodig is om vertrouwen te herstellen.

Meer zicht op agrarische belangenbehartiging
Wat belangenbehartiging betreft lijken er in de huidige land- en tuinbouw steeds scherper drie groepen boeren en tuinders te onderscheiden:
– Coöperatieven: boeren en tuinders die zich vooral bij de vertrouwde organisaties thuis voelen (LTO, coöperatief georiënteerd)
– Pioniers: zij die nieuwe verbindingen aangaan vanuit hun talenten en mogelijkheden, deels LTO gerelateerd, deels niet
– Verharders: boeren en tuinders die verharden op eigen erf

Verharders
Laatst genoemde groep was tot vrij recent niet of nauwelijks zichtbaar. Het is de groep die heel divers is maar met elkaar deelt dat er maar één belang is dat er echt toe doet: het eigen agrarische. Deze groep profileert zich scherp en neemt geen genoegen met de aan vergadertafels verkregen compromissen. Ze luistert slecht en gaat alleen verbintenissen aan met gelijkgestemden.

Pioniers
De pioniers zoeken nieuwe verbintenissen op en/of verdiepen het bestaande. Ze gaan hun eigen weg, hebben min en meer last van verharders én van overheden maar laten zich daardoor niet uit het veld slaan.

Coöperatieven
De meer gematigde, coöperatief georiënteerde stroming worstelt ontzettend met verharders én met overheden. Hun zwakte is dat ze niet (meer) toekomen aan belangenbehartigend handelen vanuit solidariteit.
Organisaties die vanuit een coöperatief opgebouwd verleden werken en opkomen voor de huidige modale gezinsbedrijven zien dat dát ten koste gaat van hen die niet (meer) mee kunnen of willen. Kort door de bocht samengevat: de huidige coöperaties gaan teveel over geld en te weinig over mensen.

Voor het goede
Het is urgent dat de huidige coöperaties als het ware ‘de brilglazen schoonvegen’, zich duidelijk profileren voor het goede waarvoor ze ooit zijn opgericht: voor gezinsbedrijven én tegen elke vorm van anarchie en wildgroei die op dat goede corrumpeert.

(Foto: Pakhuis NCB Ravenstein – visual hunt, grotevriendelijkereus)

Jack Steeghs