2 ½ jaar geleden overleed ons pap. Vorig jaar werd gaandeweg duidelijk dat ons mam niet meer naar huis kan komen en de jaren die voor haar liggen mag verblijven in een woon- zorgcentrum. ‘Dat zijn best veel veranderingen in korte tijd’, bedenk ik als enig kind, die vele jaren met hen leefde en werkte… Een blogserie over levenslessen van vroeger voor NU (15).

Werkdagen en bijzondere dagen

In de winter niet veel te doen? Dat geldt niet voor boeren met vee – dierverzorging gaat altijd door. Het lukt wel om af en toe op bijzondere dagen minder actief te zijn en het te laten bij het hoogstnodige: dat betekent nog altijd twee tot vier uur arbeid.

Zo werden bij ons destijds ook de meeste zondagen als bijzondere dagen gezien. Speelden er in de afweging ‘gewoon/bijzonder’ geloofsmotieven mee? Impliciet. Gewenst gedrag zag er meer uit als het voorleven van goede gewoontes die de vorige generatie had aangereikt. Vaak hoorde ik als kind: ‘Vroeger moest er veel teveel, dat hoeft voor ons niet meer. Maar het is goed om niet altijd en alleen maar te werken. En dat uurtje kerk in de week? Dat hoort er gewoon bij.’

Handarbeid en automatisering

In de jaren tachtig veranderde er met de komst van automatisering in klimaat en voerinstallaties meer dan vooraf ingeschat: het meegaan in de schaalvergroting, de stimulans om nog meer dieren te houden, lichtere arbeidslasten en minder afhankelijkheid van specifieke arbeidstijden betekenen óók meer risico’s, kapitaal en meer kans op storingen op ongewenste tijdstippen…

Zo kan ik me meerdere voorvallen herinneren:

• Die ene onweersklap in december, net op het moment dat we eindelijk eens uit gingen eten… Alle ventilatie en voer-/watervoorziening viel in één klap uit… Onmiddellijk actie gevraagd!
• Die ene nachtvorst die met een venijnige oostenwind een stukje brijvoer in de leiding liet bevriezen… Er volgde een lange werkdag met zoeken, opruimen en op een alternatieve manier het vee verzorgen!
• Een winterstormwind blies eens het dak van de boerderij af: dat was het laatste zetje aan een vlak na de oorlog provisorisch hersteld dak. We wisten niet wat we zagen toen we ’s ochtends de varkens in de boerderij wilden verzorgen: ze stonden in de regen. Wat een smeerboel!  

Jack Steeghs