Bijna 3 jaar geleden overleed ons pap, 2 ½ jaar geleden werd duidelijk dat ons mam niet meer naar huis kan komen en de jaren die voor haar liggen mag verblijven in een woon- zorgcentrum. ‘Dat zijn best veel veranderingen in korte tijd’, bedenk ik als enig kind, die vele jaren met hen leefde en werkte… Een blogserie over levenslessen van vroeger voor NU (21).

Ik durf gerust te stellen dat het bij ons thuis bijna altijd gezellig was. Mijn beide ouders waren als koppel meesters in het scheppen van een sfeer waarbij iedere gast zich als ‘vriend aan huis’ ging zien. Het is de mix van werken en leven die in mijn ouderlijke huis altijd met smaak werd geserveerd, zelfs na een zware werkdag. Diverse kalverschetsers, chauffeurs, veeartsen, monteurs en zaakvoerders van de coöperatie komen wekelijks liters koffie drinken onder werktijd. In het weekend of op een avond komen ze terug, soms met partner. Op het programma staat altijd: buurten, kaarten of biljarten. Vaak zonder afspraak. Te weinig zakelijk? Dat wordt pas veel later een thema, wanneer er – buiten ons erf – steeds meer onderscheid gemaakt wordt tussen zakelijk en privé, wanneer gesprekken veel meer gericht worden op de belangen van vertegenwoordiger en boer. Dan wordt het wel en wee van een naaste van een van de betrokkenen ineens minder relevant en een nieuwe ondernemersuitdaging meer – de werksfeer gaat steeds meer afhangen van de mens achter de ‘erfbetreder’ en het aanwezige vermogen om echt contact te kunnen maken. Ik merk aan mijn ouders dat de nieuwe tijd beslist niet hun tijd is. Ze spreken er nooit over en willen er ook niet over spreken: veel later is dit voor mij een van de factoren die meespelen om opnieuw te gaan studeren. Familieleden en kennissen waaien aan en af. Een breed gezelschap, variërend van buren, collega’s, ooms en tantes, neven en nichten tot aan die paar vrijgezel gebleven verdere familieleden. Soms ook mensen die via via aanwaaien en een betrokken medemens nodig hebben om even op adem te kunnen komen. Ik zie dit stukje gastvrijheid nu als een klein deel van informele hulpverlening in het boerendorp van weleer.

Vier vormen van aandacht

Er is bij ons thuis voor nagenoeg iedereen altijd een moment om wat te drinken en bij te praten. En meestal wordt eten aangeboden. Ik denk als kind aanvankelijk dat dat de norm is, dat het er zo overal aan toe gaat. Nu zie ik het huzarenstukje van mijn ouders: woekeren met de meerdere betekenislagen van het begrip ‘aandacht’. Privématig, werkend en vaak ook lopen beiden door elkaar heen. Vier soorten van aandacht (met dank aan een van de studieochtenden van Andries Baart):

• Aandacht als focus op dat wat je nu doet (de bekendste betekenis)
• Een meer verstrooide, ‘diagnosticerende’ aandacht (waarbij de aandacht om-en-om over meerdere taken verdeeld wordt)
• Langdurige aandacht (een taak lang vol houden totdat de klus helemaal geklaard is)
• Verdeelde aandacht (aandacht die tegelijkertijd aan meerdere zaken wordt gegeven)

Jack Steeghs