Ruim 3 jaar geleden overleed ons pap, ruim 2 ½ jaar geleden werd duidelijk dat ons mam niet meer naar huis kan komen en de jaren die voor haar liggen mag verblijven in een woon- zorgcentrum. ‘Dat zijn best veel veranderingen in korte tijd’, bedenk ik als enig kind, die vele jaren met hen leefde en werkte… Een blogserie over levenslessen van vroeger voor NU (24).

Eerbied voor wat zich in het leven aandient… Dat hebben mijn ouders allebei en het zit er diep in. Niet met gevouwen handen en vrome woorden. Meer verstopt in dagelijkse gewoontes, meer zichtbaar in het wekelijkse bijwonen van de mis op zaterdagavond. Zelfs aan het eind van zijn leven wil mijn vader er niet over praten. ‘Traditie’ is voor hem iets groots, iets dat niet zo goed uit te leggen is, boven tijd en plaats verheven is, waaraan je je alleen maar over hoeft te geven. Mysterie. Daarin kan ik hem niet helemaal volgen of naderbij komen. Traditie is iets tussen hem – en gelijkgestemden – en God. Op zo’n moment doet mijn moeder er helemaal het zwijgen toe. Zo wordt geloven iets intiems waar je niet over na hoeft te denken en niet over hoeft te spreken. Spreken over deze traditie is iets voor geestelijken die ervoor hebben geleerd en ervoor zijn aangewezen. Geestelijke ben ik niet en daarmee is mijn inbreng snel klaar. Totdat voor pap zijn laatste weken aanbreken. Dan bekent hij me dagelijks te bidden zoals hij het vroeger leerde. Alleen. Op de knieën. Intiem. Ik hoor en zie een breekbare man. Tegelijkertijd is dat wat hij op dat moment zegt een krachtig getuigenis.

Traditie is niet iets van een geestelijke maar van een geestelijke te midden van een gemeenschap. Dat er een hiërarchische orde is zegt niet dat gewone mensen beter kunnen zwijgen. Traditie is een werkwoord dat niet boven de tijden hangt maar juist in de tijden wordt gevormd. Het past helemaal in onze tijdgeest dat het mysterie meer vlees en bloed mag worden. Gebeurt dat niet, dan zie je wat tegenwoordig dreigt: een algehele kerkverlating in het razende tempo van een enkele generatie, omdat de betekenis van deze traditie niets meer zegt. Déze traditie is teruggeworpen op zichzelf en krimpt in, tot de privémis van een geestelijke – een mis waarin anderen verworden tot toeschouwer. Mijn ouders zijn vertegenwoordigers van het verleden. Zij hebben nooit volledig aan willen haken bij democratische verworvenheden zoals inspraak en medezeggenschap. In hun leven laten zij door gedrag zien wat traditie betekent: een heel scala aan toegeëigende symbolen en rituelen die met elkaar verwijzen naar dat wat groter is dan jij, ik en wij: God. Om toekomst voor kerk en geloof te behouden is het in onze huidige samenleving noodzakelijk om daarover met elkaar door te praten.

(Foto: op bezoek in het woonhuis van pater van den Elsen)

Jack Steeghs