Door Boerenpastoraat word ik wel eens bevraagd op het waarom. Aan wat er zo bijzonder is aan boeren en tuinders? En wat er tegenwoordig zo vaak misgaat in de verstandhouding tussen hen die in de landbouw leven en zij die oordelen over de huidige landbouw – inmiddels de grootste groep. Psalm 104. 

Psalm 104, 10 – 15

U leidt het bronwater naar de dalen, daar vindt het zijn loop tussen bergen door. Het geeft drinken aan de dieren in het veld, het lest de dorst van woudezels. De vogels in de lucht nestelen daar hoog en zingen hun lied onder het bladerdak. Vanuit zijn zalen bevloeit Hij de bergen, door zijn toedoen wordt de aarde gedrenkt. Gras voor alle vee laat Hij groeien, en gewas waar de mens hard voor werkt, om voedsel te winnen uit deze aarde, en wijn die het hart van de mensen verheugt, en olie die zijn gelaat doet glanzen, en brood dat het hart van de mensen versterkt.

We vergeten snel…

Op het platteland was landbouwbeoefening – zeker tot aan de Tweede Wereldoorlog – tot op elk dorpsplein alom tegenwoordig. Het leven met de vruchten van de seizoenen, de dagelijkse zorg om rondscharrelend vee en de wreedheid van onvoorspelbare ziekten en dood behoorden tot een geaccepteerd en onuitgesproken gegeven. Als boer of tuinder de kost verdienen betekende overleven met al dat wat gegeven is. Geld verdienen was nodig maar geen doel op zich, groei evenmin. Eeuwenlang leefde je op de boerderij met de dag. Dat leven gaf ordening en structuur. De Bijbel wordt niet voor niets een agrarisch Boek genoemd. Lees met psalm 104 een plattelandsmoraal die zelfs tot in de 20^e eeuw vanzelf sprak. Doe daarna je ogen dicht en laat tot je doordringen wat deze beschreven levensstandaard jou nu – in onze geheel andere tijd – te zeggen heeft.

Onbegrip als logisch gevolg van een uitgeholde stem

Als ik de boerenprotesten van het afgelopen jaar goed beluister hoor ik vooral onbegrip… Onbegrip dat boer en tuinder, die na de oorlog langzamerhand ondernemer werden, steeds meer persoonlijk tot de orde worden geroepen. Natuurlijk zijn er meerdere ondersteunende belangenorganisaties, maar de naam zegt het al: zij vertegenwoordigen een van de belangen binnen de boerenberoepsuitoefening, niet het geleefde leven dat daarbij hoort. Evenmin voelen agrarische aan- en afzetorganisaties zich aangesproken om proactief met boer en tuinder mee te denken over het hele geleefde leven; zij komen in actie als er aan het zakelijke organisatiebelang wordt geknaagd. Zo komen boer en tuinder tegenwoordig al heel snel alleen te staan, geïnstrumentaliseerd tot factor in een productieketen die zich wereldwijd uitstrekt en daar waar miljarden in omgaan – maar niet voor de individuele boer en tuinder. Zij zijn volledig afhankelijk van markt en machten dichtbij en verder weg, zonder een stem daarin te krijgen. De vraag naar de regierol van de landelijke overheid is dan logisch en terecht. Omdát juist zij als enige de rol toekomt om regie te nemen of voorzieningen te treffen, zodat we de beroepsgroep die ons allemaal dichtbij oorsprong en bestemming houdt niet tekort hoeven te doen. Aardelingen, stervelingen als we allemaal zijn.

Advent

Laten we ons nu stil maken voor wat komen gaat. Ons voorbereiden op Kerstmis. Voorbereiden op de komst van een sterveling (zoals wij) die op een bijzondere wijze heeft laten zien wie en wat God is en voor ons betekenen kan.

(Foto: pixabay)

Jack Steeghs