Gisteren vierden we in De Woezik de jaarlijkse kerstontmoeting van de ZLTO afdeling Rijk van Nijmegen. Het is nodig, zeker in deze tijd. Want het lijkt er in ons land anno 2022 sterk op alsof een gewone gezonde land- en tuinbouwbeoefening niet meer vanzelf spreekt. Alsof er van alles ineens ánders moet zonder eerst een redelijke weg met elkaar in het vizier te krijgen.

We weten het onderhand wel. Dat kerstverhaal met die geboorte van Jezus op die afgelegen plek, ver van het gewone leven. Een sterk op de verbeelding inspelend verhaal. Want: de nood kan nog zo hoog zijn – zelfs als jouw kind bijna geboren gaat worden en de omstandigheden volledig tekort schieten – redding komt er, van alzo hoge. Maar geloven we dat écht? En leven we daarnaar? Dat is het probleem voor ons anno 2022. We weten zoveel. We willen zoveel. We kunnen zoveel. En er is zoveel, dat de weg die we gaan zich geen tijd gunt om onderbroken te worden door een verhaal dat ons iets te zeggen heeft. Want we moeten beslist door. Zo vol zitten wij allemaal. Met produceren en consumeren, met leren, zorgen, plannen maken, berekenen, bouwen en breken. Heeft het kerstverhaal in zo’n wereld als de onze een eerlijke kans om als routekaart voor het leven te dienen? Kan de verbeelding van Lucas 2 onze harten bereiken? Als ik het bijna afgelopen jaar overzie en deze kerstdagen hoor van de stal waarin Jezus geboren wordt, dan bekruipt me een ongemakkelijke waarheid: de stal waarvandaan in de Schrift redding komt, is vandaag de dag in ons land verdoemd tot een plek waar we niets mee te maken willen hebben. Althans, de niet-boeren die met een Europese wet in de hand voor eens en altijd korte metten willen maken met die te groot gegroeide veehouderij. Het schuurt voor mij en ik vermoed voor velen – wanneer datgene waar je in gelooft en aan werkt zo eenzijdig wordt aangevallen en afgebroken. Waarom toch? Hoe moet dat verder? In het kerstverhaal van Ries van Haren word ik getroffen door de terugkeer naar de bron. De bron van het christelijk geloof in de katholieke cultuur spreekt niet meer vanzelf, als van groot belang om uit te putten. Verhalen van vroeger doen ertoe, voor zover ze mensen van nu raken. Verhalen vanuit kerk en Bijbel zijn in ons land steeds minder sprekend geworden. Althans zo voel ik het en zie ik het in de praktijk. En dat is jammer. Want het kerstverhaal gaat over ons allemaal, zoals we hier samen zijn én het kerstverhaal gaat net zo over al die mensen die hier niet zijn. Want Kerstmis gaat over hoop en vertrouwen in déze tijd. Over het tegen de tijdgeest in te durven vertrouwen op dat het goed is wat jij oprecht doet, wat jij probeert bij te dragen, wat jij vanuit de oudere generaties hebt geleerd… Wie in het kerstverhaal kan wonen legt een bodem van leven aan die tijdloos is.

Boeren delen graag van hun leven, minder gemakkelijk van de betekenis daarvan voor hun geloofsleven. Verlegenheid? Geloven is in ons land geleidelijk aan op een zijspoor beland, tot het privéleven verbannen. Dat komt door een veelvoud aan factoren, met als meest opvallende: dat wij mensen geen God nodig denken te hebben en het leven zélf kunnen maken. We zijn geloven ontwend geraakt en hebben met een economische ondernemersgeest die geest van Pinksteren steeds minder ruimte gegeven. Het probleem dat we daarmee in huis halen wordt voelbaar in persoonlijke vragen. Want, wat doe je, als de zwaarte van de door jou gekozen economische route jou nu als persoon door de grond laat zakken? Kun je dan in de afdeling met gelijkgestemden delen van wat je hoog zit? Kun je dan in vertrouwen delen van wat jou bezwaart? En kun je dan vanuit een persoonlijke geraaktheid gezamenlijke oplossingen bedenken? Van oudsher horen dit soort vragen bij de kern van het coöperatieve gedachtengoed, omdat het coöperatieve denken is ontstaan in tijden dat boeren tegen elkaar werden uitgespeeld. Tijden die enige parallellen vertonen met nu. Omdat het de geest is die de agrarische zaken laat lopen, niet andersom. Waarom hoor ik deze vragen dan zo weinig binnen het verband van de ZLTO?

Als boeren zeggen dat hun vak hun levenswerk is – dat van generatie op generatie wordt overgedragen – zeggen ze ook, dat ze erop hopen en vertrouwen dat anderen om hen heen eerbiedigen wat de waarde van agrarische arbeid en leven is. En precies dát is tegenwoordig bijna verdwenen – met alle nadruk op economisch renderen… en steeds meer omgeven met harde garanties voor het verbeteren van natuur en milieu. Daarom ben ik er zo trots op dat het vorige maand is gelukt om met meerdere ZLTO-leden op een boerenerf te praten over hun leven en werken in déze tijd, over hun vreugdes en zorgen in déze tijd. Het kan dus hier met elkaar! (wie het gehouden gesprek wil terugluisteren kan dat hier beluisteren).

Daarom geloof ik in de hier levend gehouden geloofstraditie die de bron serieus neemt en woorden probeert te geven aan hoe het leven nu is. Het gaat om hoop en vertrouwen in déze tijd. Ik hoop van harte dat we persoonlijk en gezamenlijk nieuwe wegen vinden voor een gezonde land- en tuinbouwbeoefening en voedselvoorziening in ons overvolle land. Hoop en vertrouwen in deze tijd begint bij het zien en voelen van de actualiteit en daar de door vele generaties ontdekte bron bij te nemen. Met elkaar duidelijk maken wat van waarde is, wat meer eerbied nodig heeft. Zoals dat pasgeboren, van God gegeven, mensenkind… daar in die stal. Daar zit leven in. En we kunnen daar samen inhoud aan geven. Hoop en vertrouwen in deze tijd. Amen.

(Bronnen: Lucas 2, kerstverhaal van Ries van Haren)

(Foto: de oogstdankviering in Groesbeek waar het thema voor de kerstontmoeting ontstond)

Jack Steeghs